Là một người mới bắt đầu hoặc đang nghiên cứu về chế độ ăn keto, bạn thấy nhắc đến “xeton” khá nhiều. Vậy xeton là gì? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu xem xeton là gì? Xeton có lợi cho cơ thể hay không?
1. Xeton là gì?
Xeton, còn được gọi là “thể xeton”, là sản phẩm phụ của cơ thể phân hủy chất béo để tạo năng lượng. Điều này chỉ xảy ra khi lượng carbohydrate của bạn thấp và cơ thể chuyển sang trạng thái ketosis
Sự hình thành xeton
- Khi bạn ăn chế độ rất ít carbohydrate, hay nhịn ăn trong thời gian dài hoặc hoạt động thể lực nặng, cơ thể bạn sẽ đốt cháy hết glucose (hay còn gọi là lượng đường trong máu) và dự trữ glycogen (hay còn gọi là đường dự trữ).
- Khi bạn hết glucose, cơ thể bắt đầu tìm kiếm một nguồn nhiên liệu thay thế. Và nguồn nguyên liệu thay thế đó là chất béo.
- Lúc này, cơ thể sẽ bắt đầu phá vỡ chất béo từ chế độ ăn uống và chất béo trong cơ thể để lấy nhiên liệu – quá trình này gọi là oxy hóa beta. Cơ thể sẽ sử dụng axit béo để tạo năng lượng và khi đó xeton sẽ được hình thành trong gan.
Người thực hiện chế độ ăn keto cắt giảm lượng carb tối đa nhằm mục đích đốt cháy chất béo nhiều hơn tạo ra xeton để cung cấp năng lượng.
Bạn có thể thắc mắc rằng tại sao xeton lại cần thiết và liệu chúng có gây rủi ro gì cho sức khoẻ hay không? Hãy đọc phần tiếp theo để tìm hiểu nhé.
2. Xeton có nguy hiểm không?
Xeton là sản phẩm của quá trình bình thường được gọi là quá trình oxy hóa axit béo. Đó là một quá trình tạo ra năng lượng cho cơ thể, đảm bảo cho cơ thể hoạt động ngay cả khi lượng carbohydrate thấp. Mặc dù zeton không quen thuộc như glucose, nhưng chúng là những hợp chất hoàn toàn an toàn có thể sử dụng để cung cấp năng lượng.
Trên thực tế, ngay cả khi bạn không ở trạng thái ketosis, cơ thể vẫn liên tục sản xuất xeton với một lượng nhỏ. Vì vậy, xeton là hoàn toàn bình thường và không gây ra vấn đề sức khỏe ở người khoẻ mạnh.
Khi bạn sản xuất cơ thể xeton, bất kỳ xeton dư thừa nào mà cơ thể bạn không thể sử dụng sẽ bị đào thải qua hơi thở hoặc nước tiểu.
Vậy “khi nào xeton xấu?”
Xeton có thể gây hại trong trường hợp nhiễm toan xeton- một biến chứng nguy hiểm đe doạ tính mạng ở những bệnh nhân tiểu đường loại 1 hoặc loại 2. Nhiễm toan xeton có thể xảy ra khi bệnh tiểu đường không được quản lý tốt, thiếu insulin hoặc bệnh tật
3. Có các loại xeton nào?
Xeton có 3 loại khác nhau đó là acetoacetate (AcAc), beta-hydroxybutyrate (BHB) và aceton.
- Acetoacetate (AcAc): Đây là thể xeton chính. Đây là nơi tạo ra hai thể xeton còn lại là BHB và axeton.
- Beta-hydroxybutyrate (BHB): BHB là thể xeton phổ biến nhất. Nó chiếm khoảng 78% xeton trong máu.
- Axeton: Axeton là thể xeton ít nhất. Nó gây ra tình trạng hơi thở có mùi trái cây hay còn gọi là “ hơi thở keto ”, một trong những dấu hiệu nhận biết cơ thể bạn đang vào trạng thái ketosis.
4. Cơ thể chúng ta sử dụng xeton như thế nào?
Cơ thể chúng ta sử dụng xeton để cung cấp năng lượng thay cho đường và hiệu quả hơn đường. Mặt khác sử dụng xeton cũng mang lại rất nhiều lợi ích cho cơ thể:
- Giảm cân: Xeton được tạo ra nhờ quá trình đốt cháy chất béo nên có thể giúp bạn giảm cân
- Tăng cường hiệu quả hoạt động của não bộ: Xeton là nguồn năng lượng ưa thích và hiệu quả hơn glucose đối với não. Chúng khiến các nhà máy năng lượng hoặc ty thể tăng lên về mặt số lượng. Vì vậy giúp não bộ tập trung và hoạt động hiệu quả hơn nhờ xeton.
- Kiểm soát đường huyết: Khi cơ thể bạn không còn phụ thuộc và glucose để làm nhiên liệu. Bạn hạn chế tiêu thụ đường và tinh bột từ đó sẽ giúp bạn kiểm soát lượng đường huyết ổn định. Điều này rất có ý nghĩa đối với những bệnh nhân tiểu đường.
5. Cách kiểm tra nồng độ xeton của bạn
Có ba phương pháp khác nhau để kiểm tra nồng độ xeton của bạn: trong máu, hơi thở và nước tiểu. Trong cả ba phương pháp, xét nghiệm nồng độ xeton trong máu là chính xác nhất.
Xét nghiệm xeton trong nước tiểu chỉ hữu ích trong giai đoạn đầu khi cơ thể đang dần thích ứng với việc sử dụng xeton làm nhiên liệu. Trong giai đoạn này một phần xetom tạo ra sẽ được đào thải ra ngoài thông qua nước tiểu. Xét nghiệm xeton có trong nước tiểu sẽ giúp bạn xác định xem cơ thể bạn có đang sản xuất xeton hay không. Tuy nhiên, theo thời gian, cơ thể sẽ thích nghi hơn và lượng xeton thải qua nước tiểu giảm dần.
Kiểm tra hơi thở là một phương pháp kiểm tra xeton ít xâm lấn hơn nhiều so với xét nghiệm máu.
Qua bài viết chắc hẳn bạn cũng đã có thêm những hiểu biết về xeton. Xeton là một phân tử năng lượng mà gan tạo ra trong quá trình đốt cháy chất béo và xeton hoàn toàn an toàn đối với người khoẻ mạnh.